Pwyllgor
Iechyd a Gofal Cymdeithasol
HSC(4)-20-12
papur 1
Craffu
ar waith y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol
Trosolwg o’r cynnydd a
chyflawniadau
- Ers fy niweddariad diwethaf ym
mis Ionawr 2012, rydym wedi gwneud cynnydd sylweddol ar draws fy
mhortffolio.
Cyflwynwyd Cynllun Sicrhau Ansawdd a’n Cynllun Cyflawni
Canser. Daeth ein hymgynghoriad ar Bapur Gwyn Gwasanaethau
Cymdeithasol i lywio’n Bil Gwasanaethau Cymdeithasol i ben,
cyflwynwyd Bil Trawsblannu Dynol (Cymru) a chyflwynwyd y Bil
Hylendid Bwyd i Gynulliad Cenedlaethol Cymru. Fe wnaethom
gyflwyno’r strategaeth Iechyd Meddwl ddrafft ar gyfer
ymgynghoriad, a chwblhau ymgynghoriad ar strategaeth iaith Gymraeg
i’r GIG. Cyhoeddwyd Cynllun Gweithredu ar Reoli Tybaco, ac
ehangwyd ein rhaglen Newid am Oes i gynnwys alcohol. Ar y cyfan,
rydym yn gwneud cynnydd da yn erbyn ein Rhaglen Lywodraethu
a’n hymrwymiadau deddfwriaethol er bod llawer i’w wneud
eto.
- Buom yn cydweithio’n agos
â’r GIG hefyd i sicrhau cydbwysedd ariannol tra’n
gwella’r ddarpariaeth yn erbyn perfformiad clinigol a lleihau
amseroedd aros yn enwedig ym maes orthopaedeg. Gwelsom welliannau o ran cael
diagnosis a thrin achosion o strôc yn gyflym, gostyngiad o
33% mewn achosion o C-difficile a gostyngiad o 9% mewn heintiau
MRSA a ddaliwyd mewn ysbytai. Mae’r achosion o oedi wrth
drosglwyddo gofal yn parhau i ostwng yn raddol gydag ambell i
gynnydd. Gostyngodd nifer yr achosion o dros 1,000 ym mis Mawrth
2004 i lai na 500 y mis dros y flwyddyn ddiwethaf. Bu
gostyngiad o 10% yn y nifer sy’n cael eu derbyn i ysbytai
oherwydd cyflyrau cronig ac mae’r mynediad i wasanaethau yn
gwella. Rydym wedi lleihau’n sylweddol ein dibyniaeth ar y
sector preifat hefyd.
- Ceir rhagor o fanylion isod ar
nifer o’r materion hyn, gan gynnwys y rhai y gofynnodd y
Pwyllgor amdanynt.
Datblygiadau
Strategol
Law yn Llaw at Iechyd
- Ym mis Tachwedd 2011, lansiais
Law yn Llaw at Iechyd – Gweledigaeth 5 Mlynedd ar gyfer y GIG
yng Nghymru. Cyflwynais yr adroddiad cynnydd chwe mis cyntaf ym mis
Mai 2012. Ers hynny, rwyf wedi lansio Rhagori –
Y Cynllun Sicrhau Ansawdd ar gyfer y GIG yng Nghymru.
Y cynllun hwn sy’n sail i Law yn Llaw at Iechyd, sy’n
cyflwyno ein huchelgeisiau o ran rhagori mewn gofal iechyd yng
Nghymru erbyn 2016. Ein nod yw GIG sy’n seiliedig ar
ansawdd, gyda phwyslais ar ddarparu gofal o’r radd flaenaf a
phrofiad gwych i gleifion trwy gyfrwng:
·
uchelgeisiau ac
ymroddiad ein staff
·
safbwyntiau’r
cyhoedd
·
dull clir a thryloyw
o adrodd am berfformiad
·
system sy’n
dangos sut mae sefydliadau perfformiad uchel sy’n
canolbwyntio ar ansawdd, yn mynd ati gyda’r
gwaith.
- Mae’r Cynllun yn adeiladu
ar sylfeini cadarn fel Gwneud yn Dda, Gwneud yn Well –
Safonau ar gyfer Gwasanaethau Iechyd Cymru, a’r rhaglen
1000 o Fywydau. Rydym eisiau sicrhau ansawdd a gwelliannau o ran
ansawdd hefyd, yn seiliedig ar gyfres o gynlluniau cyflenwi
penodol i wasanaeth sy’n nodi’r canlyniadau
disgwyliedig erbyn 2016. Rwyf eisoes wedi lansio “Law
yn Llaw at Iechyd – Cynllun Cyflawni ar gyfer Canser”,
sy’n cyflwyno’r hyn y gall pobl Cymru ei ddisgwyl gan
ofal canser y GIG erbyn 2016. Hoffwn adeiladu ar y cynnydd a
wnaed eisoes wrth fynd i’r afael â chanser, ac
mae’r cynllun yn cyflwyno’r canlynol:
·
canlyniadau ar sail
poblogaeth, a sut y byddwn yn mesur llwyddiant;
·
canlyniadau
disgwyliedig i bobl fel rhan o’u gofal canser gan y
GIG;
·
sut y byddwn yn
mesur llwyddiant y GIG a’r lefel perfformiad a ddisgwylir
gennym erbyn 2016 ledled Cymru;
·
themâu ar
gyfer camau gweithredu’r GIG a’i bartneriaid, ar gyfer
y cyfnod hyd 2016.
- Rydym hefyd wedi cyflwyno
Cynllun Cyflawni ar gyfer Strôc i ymgynghori arno, a byddwn
yn paratoi cynlluniau cyflenwi ar gyfer gwasanaethau cardiaidd,
diabetes a chyflyrau anadlol dros y misoedd nesaf. Yn sgil y
gofynion ar gyfer y gwasanaethau penodol hyn, byddwn yn datblygu
fframwaith cynhwysfawr o ddangosyddion canlyniadau ar sail
poblogaeth a mesurau perfformiad er mwyn olrhain cynnydd a
monitro’r gwaith cyflenwi.
- Yn fy adroddiad
cynnydd Law yn Llaw at Iechyd, dywedais y byddwn i’n estyn
gwahoddiad i bobl Cymru ymuno â ni i greu Cymru sy’n
mwynhau iechyd cystal ag unrhyw le arall ac y byddai compact yn
arwain at newid sylweddol yn y berthynas rhwng Llywodraeth Cymru, y
GIG a phobl Cymru – gan ddatblygu trafodaeth a chytundeb barn
ynglŷn â sut fath o wasanaethau iechyd ddylai fod ar
gael yng Nghymru. Mae’r gwaith wedi dechrau, a byddaf yn
cyhoeddi compact drafft ar gyfer ymgynghoriad ym mis
Awst.
Datblygu dulliau
gofal newydd
-
Ni fydd
gwella’r GIG yn unig yn ddigon i fodloni’r holl heriau
yn sgil y galw cynyddol am wasanaethau, y disgwyliadau uchel a
lleihau’r anghydraddoldebau mewn disgwyliadau oes iach.
Mae’n rhaid i ni hefyd ddatblygu dulliau gofal newydd
sy’n ein galluogi i ddarparu gwasanaethau gofal yn y gymuned,
yn agosach i gartrefi pobl a hefyd annog a galluogi unigolion i
ysgwyddo mwy o gyfrifoldeb dros eu hiechyd personol a byw’n
iachach. Bydd angen sicrhau bod ganddynt ddigon o gymorth,
gwybodaeth a sgiliau i barhau’n iach. Mae
Law yn Llaw at
Iechyd yn
cyflwyno ein hymrwymiad i sefydlu partneriaeth newydd gyda’r
cyhoedd ac rydym yn gweithio gyda rhanddeiliaid allweddol, gan
gynnwys y Trydydd Sector, i ddatblygu cynllun gweithredu ar gyfer
hunanofal a gaiff ei lansio ym mis Tachwedd 2012.
-
Mae Gosod y
Cyfeiriad yn darparu fframwaith ar gyfer cynorthwyo Byrddau Iechyd
i ddatblygu a chyflenwi gofal sylfaenol gwell a gwasanaethau gwell
yn y gymuned i’w poblogaethau lleol; yn enwedig ar gyfer yr
unigolion hynny sy’n eiddil, agored i niwed ac sydd ag
anghenion gofal cymhleth. Mae’r Byrddau Iechyd wedi sefydlu
rhwydweithiau lleol a thimau adnoddau cymuned er mwyn datblygu
dulliau gofal newydd i gleifion, lleihau’r niferoedd
sy’n mynd i’r ysbyty a helpu i ryddhau cleifion o
ysbytai yn gynnar, lle bo hynny’n ddiogel a
phriodol.
-
Trwy’r Gronfa
Arloesi Iechyd Gwledig, byddwn yn parhau i weld sut y gellir
defnyddio technoleg er mwyn helpu pobl i reoli eu cyflyrau iechyd
ar yr aelwyd, a lleihau’r angen iddynt deithio’n bell
i’r ysbyty.
Ad-drefnu gwasanaethau’r Byrddau Iechyd
- Mae Law yn Llaw at Iechyd
yn cynnig cipolwg ar y GIG ymhen pum mlynedd, yn seiliedig ar
wasanaethau sylfaenol a chymunedol. Rwyf i a’r Byrddau Iechyd
wedi dweud yn hollol glir. Mae newidiadau sylfaenol yn
hollbwysig i sicrhau bod gwasanaethau’n ddiogel a chynaliadwy
i gleifion yn y dyfodol. Mynegwyd yr achos dros newid yn ddiweddar
yn adroddiad ‘Y Trefniant Gorau ar gyfer Gwasanaethau
Ysbytai Cymru’ gan yr Athro Marcus Longley.
12.
Er mwyn mynd
i’r afael â’r heriau hyn, mae’r Byrddau
Iechyd wrthi’n paratoi cynigion ar gyfer newid yn dilyn
cyfnod ymgynghori rhwng Rhagfyr 2011 ac Awst
2012.
Yn ystod y cyfnod hwnnw, cafodd y Byrddau Iechyd drafodaethau
llawn, gonest a chwbl agored gyda rhanddeiliaid a’r cymunedau
lleol ynglŷn â’r materion sydd o’u blaenau,
a sut i fynd i’r afael â hwy.
13.Mae tri Chynllun Gwasanaethau
wrthi’n cael eu datblygu: ar gyfer Bwrdd Iechyd Hywel Dda,
Bwrdd Iechyd Betsi Cadwaladr, ac ar gyfer y De (sy’n cwmpasu
Abertawe Bro Morgannwg, Cwm Taf, Aneurin Bevan a Chaerdydd
a’r Fro). Mae Bwrdd Iechyd Powys yn cydweithio
â’r tair ardal hon ac yn cyfrannu at y gwaith o
ddatblygu’r cynlluniau. Mae’r holl Fyrddau Iechyd yn
ymgysylltu â’i gilydd hefyd. Bydd pob un cyflwyno
cynigion ar gyfer ymgynghoriadau ffurfiol dros y misoedd nesaf. Lle
cynigir newidiadau, bydd y Byrddau Iechyd yn dilyn canllawiau
cenedlaethol i sicrhau cyfathrebu cyson â’r cymunedau
lleol a’r Cynghorau Iechyd Cymuned lleol. Mae Llywodraeth
Cymru yn ysgwyddo’r holl gyfrifoldeb dros ad-drefnu
gwasanaethau er ei bod yn bwysig mai’r Byrddau Iechyd eu
hunain sy’n llywio’r broses, gan gydweithio
â’u staff, y Cynghorau Iechyd Cymuned a rhanddeiliaid
eraill i ddatblygu eu cynlluniau.
14.Bydd y Fforwm Clinigol
Cenedlaethol yn darparu cyngor clinigol er mwyn sicrhau bod unrhyw
drefniadau newydd yn ddiogel yn glinigol ac yn arwain at y
canlyniadau iechyd gorau posib i bobl leol.
Y wybodaeth ddiweddaraf am
ymrwymiadau’r Rhaglen Lywodraethu
Dechrau’n Deg
- Mae dau o flaenoriaethau’r
Rhaglen Lywodraethu yn rhan o’n rhaglen ‘Pump am
Ddyfodol Tecach’ - ehangu mynediad i feddygon teulu ac
ehangu’r rhaglen Dechrau’n Deg. Rydym yn ymrwymo i
sicrhau bod dwywaith yn fwy o blant a theuluoedd yn elwa ar
Ddechrau’n Deg. Mae hyn yn golygu y bydd 36,000 o blant, bron
chwarter plant Cymru o dan 4 oed, yn gallu elwa ar y rhaglen yn
ystod oes y Llywodraeth hon.
- Rydym wedi dyrannu £55
miliwn o arian refeniw ychwanegol yn ystod y cyfnod hyd 2015, yn
ogystal ag arian cyfalaf cychwynnol o £6 miliwn dros y ddwy
flynedd nesaf er mwyn galluogi awdurdodau lleol i ddatblygu’r
seilwaith angenrheidiol i ddiwallu anghenion y rhaglen. Rydym wedi
paratoi canllawiau strategol newydd ar gyfer Dechrau’n Deg
sy’n seiliedig ar ganlyniadau gwaith gwerthuso a’r
gwersi a ddysgwyd wrth gyflwyno’r rhaglen dros chwe blynedd.
Defnyddiwyd y rhain i lywio’r cynlluniau cyflenwi strategol
tair blynedd a gyflwynwyd gan awdurdodau lleol.
Cael gafael ar feddyg
teulu
17.Rydym yn ymrwymo i wella’r
cyfleoedd i bobl sy’n gweithio gael gafael ar feddyg teulu
trwy sicrhau bod apwyntiadau ar gael ar amseroedd cyfleus iddynt.
Ar hyn o bryd, mae’r cynigion yn cynnwys gwella’r
cyfleoedd i gael apwyntiadau fin nos ac ar foreau Sadwrn. Rwyf wedi
cytuno i gyflwyno’r ymrwymiad hwn fesul tipyn, mewn tri
cham:
·
sicrhau bod digon
apwyntiadau priodol yn cael eu trefnu o fewn yr oriau dan gontract
gan gynnwys apwyntiadau ben bore ac apwyntiadau rhwng 5.00 a 6.30pm
(cam 1);
·
ehangu’r
apwyntiadau sydd ar gael y tu allan i’r oriau dan gontract yn
ystod yr wythnos ar ôl 6.30pm (cam 2);
·
mynediad i
wasanaethau meddyg teulu ar benwythnosau (cam 3).
18.Ein canolbwynt cychwynnol oedd
ymgysylltu â gweithwyr iechyd proffesiynol a chydweithwyr y
Byrddau Iechyd i wella mynediad i wasanaethau meddyg teulu ar hyd a
lled Cymru. Mae’r Byrddau Iechyd wedi cyflwyno cynlluniau
cychwynnol ar gyfer gweithredu’r ymrwymiad hwn yn eu
hardaloedd lleol – gan gynnwys sefydlu “Fforymau
Mynediad” i fwrw ymlaen â’r agenda.
19.Y flaenoriaeth dros y chwe mis
diwethaf oedd lleihau’n sylweddol nifer y meddygfeydd
sy’n cau am hanner diwrnod a/neu’n cau dros awr ginio.
Mae’r Byrddau Iechyd wedi gweithio’n galed yn eu
hardaloedd i sicrhau hyn ac wedi gwneud cynnydd da, yn enwedig
Bwrdd Iechyd Cwm Taf, lle’r oedd cryn broblem o ran
meddygfeydd yn cau am hanner diwrnod. Mae’r gwaith o
ddadansoddi anghenion ac ailddosbarthu apwyntiadau yn parhau, fel
bod rhagor o apwyntiadau ben bore a chyda’r hwyr rhwng 5.00 a
6.30pm i ddiwallu anghenion pobl sy’n gweithio. Ar hyn
o bryd, mae tua hanner y meddygfeydd yn cynnig apwyntiadau yn
gynnar fin nos 4-5 diwrnod yr wythnos, a chyfran lai yn cynnig
apwyntiadau min nos o leiaf unwaith yr wythnos. Y flaenoriaeth i
Fyrddau Iechyd yn 2012/13 fydd cynyddu’r apwyntiadau sydd ar
gael ar draws y mwyafrif o feddygfeydd. Byddant hefyd yn ystyried y
defnydd effeithiol o’r tîm gofal sylfaenol ehangach,
gan gynnwys nyrsys practis a fferyllwyr cymuned, er mwyn gwella
mynediad i gleifion.
20.Mae’r ail gam yn ymwneud
ag ehangu’r apwyntiadau a gynlluniwyd sydd ar gael y tu allan
i oriau dan gontract. Bydd hwn yn canolbwyntio’n bennaf ar
apwyntiadau ychwanegol ben bore neu ar ôl 6.30 yr hwyr.
Byddwn yn asesu pa mor effeithiol yw’r oriau agor estynedig
mewn meddygfeydd sydd eisoes yn cynnig hyn. Bydd casgliadau’r
adolygiad hwn yn dylanwadu ar newidiadau i’r trefniadau
mynediad, a bydd yr oriau agor estynedig yn cael eu cyflwyno fesul
cam o 2013/14 er mwyn diwallu anghenion y cleifion.
21.Mae’r cam olaf yn ymwneud
â gwella’r mynediad a gynlluniwyd i wasanaethau meddyg
teulu ar benwythnosau. Rydym wedi comisiynu gwaith i ddatblygu dull
arloesol o gael apwyntiadau a gynigiwyd y tu allan i’r oriau
craidd. Cynhaliwyd ymarferiad casglu gwybodaeth a dadansoddiad
o’r dulliau sydd eisoes ar waith ym mhob ardal Bwrdd Iechyd,
gyda chyfraniad gan rwydweithiau proffesiynol. Mae swyddogion
wrthi’n ystyried canlyniadau cychwynnol yr adolygiad.
Rhagwelir y bydd y drefn newydd o sicrhau apwyntiadau ar
benwythnosau yn cychwyn yn ystod 2014/15.
Archwiliadau iechyd i rai dros 50 oed
22.Rydym yn dal i wneud gwaith datblygu angenrheidiol i lunio
rhaglen archwiliadau iechyd sy’n addas i’r diben, a
rhagwelaf y bydd hwn yn parhau i 2013. Mae’n seiliedig
ar nifer o egwyddorion arweiniol gan gynnwys ystyried rôl
technoleg mewn archwiliadau iechyd a’r angen i gymryd camau
penodol yn unol â lefel y risg i’r unigolyn. Dywedais
eisoes y gallai dull ar-lein godi ymwybyddiaeth o’r negeseuon
iechyd cyhoeddus allweddol a chyfeirio pobl at wasanaethau cyngor a
chymorth priodol. Hoffem sicrhau bod y rhaglen yn ategu ac yn
adeiladu ar waith perthnasol arall, a byddwn yn ystyried ffyrdd o
sicrhau ei fod yn ychwanegu at y nod o leihau anghydraddoldebau
iechyd.
23.Bydd datblygu’r rhaglen archwiliadau iechyd o ddiddordeb
parhaus i sawl sefydliad a rhanddeiliad, gan ddenu amrywiaeth eang
o sylwadau. Rydym wedi sefydlu dau grŵp cyfeirio allanol er
mwyn helpu i ddatblygu’r rhaglen archwiliadau iechyd. Mae un
grŵp yn cynnwys cynrychiolwyr o’r proffesiynau iechyd
a’r llall yn cynnwys cynrychiolaeth ehangach o randdeiliaid.
Rydym yn ystyried safbwyntiau’r ddau grŵp gydol y cyfnod
datblygu.
24.Byddaf yn penderfynu ar ein dull manwl ar gyfer y rhaglen
archwiliadau iechyd maes o law, unwaith y bydd mwy o waith datblygu
wedi’i gyflawni.
Iechyd meddwl
oedolion
- Ar 8 Mai, lansiais ein
hymgynghoriad Law yn Llaw at Iechyd Meddwl, y
strategaeth ddrafft ar gyfer iechyd meddwl a lles yng
Nghymru. Mae’r strategaeth yn canolbwyntio ar greu
canlyniadau gwell i ddefnyddwyr gwasanaethau iechyd meddwl, eu
gofalwyr a’u teuluoedd, a hefyd ar wella lles a chadernid
meddyliol y boblogaeth ehangach. Mae’n cwmpasu gofynion plant
a phobl ifanc, oedolion a phobl hŷn, gan leihau’r
anawsterau sy’n codi o bontio rhwng gwasanaethau wrth i bobl
heneiddio.
- Mae’r strategaeth yn
canolbwyntio ar ganlyniadau, yn sefydlu dull cyfannol Mesur Iechyd
Meddwl (Cymru) 2010, ac yn cydgrynhoi polisi cyfredol.
Mae’n mynd i’r afael ag argymhellion diweddaraf Swyddfa
Archwilio Cymru ac arolygiaethau eraill, a bydd yn helpu i
wireddu’r uchelgeisiau ehangach a amlinellir yn ein
Rhaglen Lywodraethu, Law yn Llaw at Iechyd a Gwasanaethau
Cymdeithasol Cynaliadwy i Gymru: Fframwaith
Gweithredu.
- Mae Law yn Llaw at Iechyd
Meddwl yn mynd i’r afael â’r angen i weithio
mewn modd integredig a chyd-gynllunio’n strategol, ac yn nodi
sut y gall dulliau effeithiol o gynllunio gofal a thriniaethau a
chyflenwi gwasanaethau ddiwallu anghenion defnyddwyr gwasanaethau.
Bydd cyfraniadau’r Byrddau Iechyd Lleol, Awdurdodau Lleol, y
Trydydd Sector a defnyddwyr gwasanaethau yn ein helpu i
wireddu’r weledigaeth o gael gwasanaethau iechyd meddwl yn y
dyfodol sy’n rhoi pwyslais ar adfer ac ail-alluogi, a lleihau
stigma a gwahaniaethu.
- Rwyf hefyd yn ymwybodol
o’r anghenion iechyd meddwl penodol sydd gan gyn-filwyr. Y
Byrddau Iechyd sy’n gyfrifol am ddarparu gofal iechyd yn eu
hardaloedd, ac maen nhw’n cyflenwi gwasanaethau fel rhai
Anhwylder Straen wedi Trawma (PTSD) yn unol ag anghenion lleol.
Rydym yn cydnabod bod gan gyn-filwyr anghenion iechyd meddwl
penodol er hynny, ac wedi sefydlu Gwasanaeth Iechyd a Lles
Cyn-filwyr Cymru Gyfan, gyda therapyddion a chymorth penodedig ym
mhob Bwrdd Iechyd Lleol. Mae Llywodraeth Cymru yn cyfrannu
£485,000 y flwyddyn i’r gwasanaeth hwn, sy’n
unigryw yn y DU, ac yn cynnig cyfle i gyn-filwyr â phroblemau
iechyd meddwl fel PTSD gael gofal arbenigol fel cleifion allanol yn
eu hardaloedd. Mae hefyd yn cyfeirio cyn-filwyr at gymorth pellach
sydd ei angen arnynt, fel gwasanaethau camddefnyddio
sylweddau.
-
Rydym hefyd
wedi sefydlu Hyrwyddwyr Iechyd Cyn-filwyr ym mhob Bwrdd Iechyd
Lleol, sy’n gwneud gwaith allweddol o ran datblygu
gwasanaethau iechyd a lles a hyrwyddo anghenion
cyn-filwyr.
Hefyd, rydym yn ariannu Llinell Wrando a Chymorth Cymunedol,
gwasanaeth dwyieithog sy’n cynnig cymorth cyfrinachol am
ddim.
-
Rydym hefyd yn
gweithredu argymhellion Adroddiad Ymchwiliad Pwyllgor Iechyd, Lles
a Llywodraeth Leol y Cynulliad Cenedlaethol i Driniaeth ar gyfer Anhwylder Straen Wedi Trawma i
Gyn-filwyr y Lluoedd Arfog 2010, ac
ysgrifennais i’r Pwyllgor ym mis Chwefror 2012 gyda’r
wybodaeth am y datblygiadau diweddaraf. Roedd adroddiad diweddar
gan Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru ynglŷn â darparu
gofal iechyd i filwyr sy’n gwasanaethu, eu dibynyddion a
chyn-filwyr, yn canolbwyntio llawer ar y ddarpariaeth iechyd meddwl
i gyn-filwyr, ac yn cefnogi ein gwaith yn y maes hwn. Byddwn yn
gweithredu argymhellion yr adroddiad sy’n gofyn am ddarparu
gwasanaethau mwy di-dor.
Camddefnyddio
sylweddau
-
Ar 1 Ebrill 2012, cafodd y cyfrifoldeb o fynd i’r afael
â chamddefnyddio sylweddau (gan gynnwys cyflwyno’r
strategaeth ar gamddefnyddio sylweddau) ei drosglwyddo o’r
Gweinidog Llywodraeth Leol a Chymunedau i ’mhortffolio
i.
-
Mae camddefnyddio sylweddau’n gallu cael effaith
ddinistriol ar unigolion, eu teuluoedd a’u cymunedau, ac
rwy’n ymrwymo i fynd i’r afael â’r agenda
bwysig hon.
-
Fy mhrif flaenoriaeth ar hyn o bryd fydd cwblhau’r
cynllun gweithredu tair blynedd newydd sy’n cefnogi’r
gwaith o weithredu Strategaeth Camddefnyddio Sylweddau Cymru,
‘Gweithio Gyda’n Gilydd i Leihau Niwed’ a
gweithredu’r dangosyddion perfformiad allweddol diwygiedig
sy’n canolbwyntio ar ganlyniadau. Byddwn hefyd yn cefnogi
rôl estynedig Byrddau Cynllunio Ardal ar Gamddefnyddio
Sylweddau wrth gynllunio, comisiynu a rheoli perfformiad
gwasanaethau camddefnyddio sylweddau yng Nghymru.
-
Mae prosiect “Mentora Cymheiriaid” wedi’i
ariannu gan Gronfa Gymdeithasol Ewrop yn dal i fynd
rhagddo. Mae’r
prosiect wedi sefydlu gwasanaeth sy’n darparu cymorth
ôl-driniaeth i ddefnyddwyr gwasanaeth camddefnyddio sylweddau
sy’n economaidd anweithgar. Mae cyfleoedd hyfforddi a
datblygu ar gael i rai sy’n cymryd rhan, a’r nod yn y
pen draw yw sicrhau annibyniaeth economaidd iddynt trwy waith
cyflogedig. Bydd cymorth ariannol y prosiect yn dod i ben ym mis
Medi 2013, ac mae gwaith ar droed i chwilio am ddewisiadau ar gyfer
comisiynu’r gwasanaeth yn y dyfodol.
-
Cyn hir, byddaf yn cyhoeddi cynllun gweithredu mewn ymateb i
adolygiad diweddar Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru ar Wasanaethau
Camddefnyddio Sylweddau yng Nghymru, a pharatoi’r Byrddau
Iechyd ar gyfer pa effaith fydd Comisiynwyr yr Heddlu a Throseddu
yn ei chael ar wasanaethau camddefnyddio sylweddau yng
Nghymru.
Cynigion
deddfwriaethol
- Ar 18 Mehefin 2012, cyhoeddais
fersiwn drafft o’r Bil Trawsblannu Dynol (Cymru) ar
gyfer ymgynghoriad. Bydd y Bil hwn yn newid y modd y rhoddir
caniatâd neu gydsyniad i roi organau a meinweoedd yng Nghymru
ar gyfer trawsblannu. Bydd y prif newid yn ymwneud ag oedolion
sy’n byw a marw yng Nghymru, lle ystyrir bod rhywun wedi rhoi
cydsyniad os na fynegodd wrthwynebiad i hynny. Ni fydd cydsyniad a
ystyrir yn berthnasol i’r canlynol:
·
rhai nad ydynt wedi
byw yng Nghymru am 6 mis neu fwy neu ddim o gwbl;
·
plant a phobl ifanc
dan 18 oed;
·
pobl sydd heb y
gallu i ddeall y gellid ystyried bod cydsyniad wedi’i
roi;
·
pobl na ellir eu
hadnabod; a pobl heb berthynas agosaf neu lle nad oes modd cael
gafael ar berthynas agosaf neu gynrychiolydd a enwebwyd
37. Byddwn yn cynnal digwyddiad
i randdeiliaid, sy’n agored i’r cyhoedd, ym mhob ardal
Bwrdd Iechyd Lleol. Mae’r Aelodau Cynulliad yn gwybod beth yw
dyddiadau ac amseroedd cynnal y digwyddiadau hyn. Rwyf hefyd wedi
sicrhau bod gan yr holl Aelodau gopïau o’r daflen
gyhoeddus sy’n esbonio’r prif newidiadau sydd yn y Bil
drafft, ac sy’n cyfeirio’r cyhoedd at ffynonellau
gwybodaeth manylach.
38. Byddaf yn cyflwyno’r
Bil i’r Cynulliad, wedi’i ddiwygio fel bo’r angen
yn sgil yr ymatebion i’r ymgynghoriad, erbyn diwedd 2012.
Rwy’n rhagweld y bydd y ddeddf newydd yn dod i rym yn llawn
yn 2015, ar ôl ymgyrch gyhoeddusrwydd sylweddol. Mae fy
swyddogion yn dal mewn cysylltiad ag amrywiaeth eang o sefydliadau
a rhwydweithiau fel bod pob rhan o’r gymdeithas yn ymwybodol
o’r ddeddf newydd.
39. Ar 28 Mai 2012, cyflwynais
Bil Sgorio Hylendid Bwyd (Cymru) yn ffurfiol, sy’n ei
gwneud hi’n orfodol i fusnesau bwyd i arddangos sgôr
hylendid bwyd. Bydd y gwaith o graffu ar y Bil yn parhau drwy
hydref 2012. Ar 31 Mai 2012, amlinellais fy nghynigion ar
gyfer deddfwriaeth ar gyfyngu oedran tyllu cosmetig ymhlith
pobl ifanc. Rydym yn ystyried y cyfrwng deddfwriaethol mwyaf
addas ar gyfer y cynigion hyn, cyn eu cyhoeddi ar gyfer
ymgynghoriad llawn. Byddwn hefyd yn ymgynghori ar yr angen i
gael Bil Iechyd Cyhoeddus yng Nghymru er mwyn rhoi
dyletswyddau statudol ar gyrff i ystyried materion iechyd cyhoeddus
yn hydref 2012.
40.Mae ein Rhaglen Lywodraethu yn
cynnwys ymrwymiad clir i gefnogi plant a phobl ifanc. Rydym wedi
cynyddu’n buddsoddiad mewn rhaglenni fel Dechrau’n Deg
er mwyn sicrhau bod plant yn cael y cymorth angenrheidiol o oedran
ifanc. Rydym wrthi’n ystyried y posibilrwydd o basio
deddfwriaeth sylfaenol yn y maes hwn.
41. Rydym yn dal yn
ymroddedig i gyflwyno Bil Gwasanaethau Cymdeithasol er mwyn
darparu’r sail ddeddfwriaethol i gyflwyno argymhellion
“Gwasanaethau Cymdeithasol Cynaliadwy i Gymru: Fframwaith
Gweithredu”. Ar 28 Mehefin 2012, cyhoeddodd y Dirprwy
Weinidog Plant a Gwasanaethau Cymdeithasol gwmpas diwygiedig a
dyddiad cyflwyno ar gyfer Bil Gwasanaethau Cymdeithasol (Cymru),
a’r bwriad i gyflwyno ail Bil ar y Rheoliad hwn. Bydd Bil
Gwasanaethau Cymdeithasol (Cymru) nawr yn cael ei gyflwyno ddechrau
2013, cyn llunio Papur Gwyn yn ystod gwanwyn/haf 2013 er mwyn
cyflwyno ein cynigion ar gyfer Bil Rheoliad ar
wahân
Cynllun Gofal Llygad
- Rydym yn ymroi i ddatblygu
Cynllun Gofal Llygad ar gyfer Cymru, a fydd yn cyflwyno ein
blaenoriaethau ar gyfer y pum mlynedd nesaf. Bydd yn canolbwyntio
ar raglen waith, sy’n cynnwys codi ymwybyddiaeth y cyhoedd o
ofal iechyd llygad a sicrhau bod pobl yn ymwybodol o bwysigrwydd
cael prawf llygad rheolaidd. Bydd yn ynnwys rhaglen sgrinio
gynhwysfawr i blant er mwyn mynd i’r afael â’r
anghysondebau yng Nghymru ar hyn o bryd.
- Hefyd, bydd rhaglen waith i
dargedu’r rhai â risg er mwyn sicrhau eu bod yn cael
archwiliad llygad yn ddi-oed. Bydd hyn yn eu galluogi i gael
diagnosis a thriniaeth gynnar i arbed eu golwg.
- Mae’r Rhaglen Lywodraethu
yn cyflwyno ein hymrwymiad i sefydlu Canolfannau Diagnostig a
Thriniaeth Offthalmig ledled Cymru er mwyn sicrhau bod gwasanaethau
o’r radd flaenaf ar gael. Hefyd, rydym wedi ymrwymo’n
ddiweddar i sicrhau bod osgoi colli golwg yn flaenoriaeth iechyd
cyhoeddus.
- Bydd y Cynllun Gofal Iechyd
Llygad yn cael ei lansio fis Medi yng Nghynhadledd Gofal Llygad
Cymru Gyfan.
Ymgyrchoedd iechyd
- Mae’r Rhaglen Lywodraethu
yn cyflwyno ymrwymiad clir i sefydlu ymgyrch iechyd flynyddol i
fynd i’r afael â’r pum blaenoriaeth iechyd
cyhoeddus mwyaf – alcohol, gordewdra, ysmygu, beichiogi yn yr
arddegau, a chamddefnyddio cyffuriau.
- Byddaf yn gweithredu’r
ymrwymiad hwn trwy’n hymgyrch farchnata gymdeithasol Newid am
Oes, sy’n rhan o’n hymateb ehangach i helpu pobl i gael
pwysau corff iach a chynnal hynny. Ein nod cyffredinol yw annog a
chefnogi teuluoedd ac oedolion i wneud mân-newidiadau fesul
tipyn yn nhermau deiet a gweithgareddau corfforol, er mwyn
lleihau’r risg o ddioddef canlyniadau negyddol o fod dros
bwysau. Rydym hefyd yn targedu oedolion gyda negeseuon am
alcohol.
- Mae dros 34,000 o deuluoedd ac
oedolion wedi cofrestru ac rydym yn eu cefnogi i fabwysiadu ffordd
iach o fyw. ‘Gemau am Oes’ fydd canolbwynt yr haf
eleni, a byddwn yn manteisio ar fomentwm y Gemau Olympaidd, y Gemau
Paralympaidd a digwyddiadau chwaraeon mawr eraill ar y teledu er
mwyn annog mwy o bobl i fod yn fwy heini dros yr haf ac wedi hynny.
Rhwng yr hydref a’r Nadolig, bydd ein hymgyrch yn
pwysleisio’r peryglon iechyd yn sgil goryfed dan y teitl
“Paid gadael i’r ddiod dy ddal di’n slei
bach”. Ym mis Ionawr 2013, byddwn yn canolbwyntio ar
gynghorion a ryseitiau bwyta’n iach.
- Lansiwyd ymgyrch ‘Cychwyn
Iach Cymru’ gennym ym mis Chwefror 2012 er mwyn tynnu
sylw’r rhieni ac eraill o beryglon ysmygu mewn ceir i iechyd
plant. Dangosodd arolwg Ymddygiad Iechyd
mewn Plant Oedran Ysgol fod tua un o bob pump o blant 11-16 oed yng
Nghymru wedi dod i gysylltiad â mwg ail-law y tro diwethaf
iddynt deithio mewn car. Mae’r ymgyrch yn galw ar bobl i
weithredu trwy ofyn iddynt addo peidio ysmygu yn eu ceir pan fo
plant yn bresennol. Cafodd yr ymgyrch ei lansio gan y Prif Swyddog
Meddygol ym mis Chwefror 2012 a bydd yn para tan 2015. Yn ystod y
cyfnod hwn, byddwn yn ystyried dewisiadau deddfwriaethol i wahardd
ysmygu mewn ceir pan fo plant yn bresennol.
- Fel rhan o’r ymgyrch Dewis
Doeth, datblygwyd ‘ap’ rhad ac am ddim ar gyfer ffonau
deallus a fydd yn rhoi gwybodaeth i gleifion er mwyn dewis
gwasanaeth gofal iechyd mwyaf priodol ac addas i’w
hanghenion.
- Mae’n cynnwys manylion am
bob math o wasanaethau iechyd yng Nghymru gan gynnwys fferyllwyr,
meddygon teulu, optegwyr, deintyddion, unedau mân-anafiadau
ac adrannau brys gyda’r manylion cyswllt, oriau agor a
chyfarwyddiadau map digidol i ddod o hyd i’r gwasanaethau
hyn.
Strategaeth Iaith
Gymraeg
- Rwy’n benderfynol o
sicrhau ein bod ni’n diwallu anghenion siaradwyr Cymraeg
a’u teuluoedd neu ofalwyr, trwy sicrhau eu bod yn gallu
derbyn gwasanaethau yn eu mamiaith. Rydym wedi sefydlu grŵp
gorchwyl a gorffen annibynnol er mwyn datblygu fframwaith
strategaeth tair blynedd i gryfhau’r gwasanaethau iaith
Gymraeg ym maes iechyd a gofal cymdeithasol. Bydd y fframwaith yn
canolbwyntio ar ddatblygu gwasanaethau rheng flaen er mwyn gwella
profiad defnyddwyr a’u teuluoedd.
- Mae’r fframwaith yn
seiliedig ar werthoedd iechyd, gwasanaethau cymdeithasol a gofal
cymdeithasol, sef y dylid trin ddefnyddwyr â pharch ac urddas
ac y dylent dderbyn asesiadau cywir a gofal priodol. Mae’r
dystiolaeth a gasglwyd a barn y defnyddwyr eu hunain yn
llywio’r fframwaith. Mae’n gwbl amlwg i mi y
dylai’r gallu i ddefnyddio Cymraeg gael ei drin yn elfen
hollol graidd o wasanaeth gofal, nid dewis ychwanegol yn
unig.
- Rydym wedi ystyried yr ymatebion
i’r ymgynghoriad diweddar ar y fframwaith, a byddwn yn
cyhoeddi crynodeb ffurfiol a’r ymatebion unigol yn fuan.
Byddwn yn sefydlu Grŵp Gweithredu er mwyn adrodd i’r
Dirprwy Weinidog Plant a Gwasanaethau Cymdeithasol am y cynnydd a
wnaed mewn perthynas â chyflenwi gwasanaethau.
Materion allweddol
eraill
Sefyllfa ariannol y
Byrddau Iechyd
55. Yn
2011/12, roedd gan sefydliadau’r GIG oddeutu
£0.534 miliwn o gyllideb refeniw dros ben, ar ôl
llwyddo i arbed tua £285 miliwn yn ystod y flwyddyn. Gydol y
flwyddyn, fe wnaeth sefydliadau’r GIG gynnydd da o ran
gweithredu’r cynllun arbedion gan lwyddo i sicrhau 91.4%
o’r arbedion a gynlluniwyd. Mae 86.8% o’r arbedion
wedi’u categoreiddio fel rhai rheolaidd, sy’n welliant
mawr o gymharu â’r blynyddoedd blaenorol. Yn ogystal
â’r arian rheolaidd ychwanegol a gyhoeddwyd ym mis
Hydref 2011, darparwyd £12 miliwn i Fwrdd Iechyd Prifysgol
Caerdydd a’r Fro yn Nhachwedd 2011 fel rhan o’r cynllun
gwella ac adfer carlam. Bydd hwn yn cael ei ad-dalu yn ystod
blynyddoedd ariannol 2012-13 a 2013-14.
56. Ddiwedd mis Mawrth 2012,
cafodd tri Bwrdd Iechyd flaenswm ar ddyraniad 2012-13, er mwyn
adennill eu costau:
i.
Bwrdd Iechyd Lleol
Aneurin Bevan (£4.5 miliwn)
ii.
Bwrdd Iechyd Lleol
Cwm Taf (£4.0 miliwn)
iii.
Bwrdd Iechyd Lleol
Powys (£3.9 miliwn).
57.Bob blwyddyn, mae’r GIG yn
wynebu cynnydd disgwyliadwy ac anochel mewn costau. Mae sawl
ffactor yn gyfrifol am hyn, gan gynnwys chwyddiant, rhagor o alw am
wasanaethau yn sgil newidiadau mewn poblogaeth, technolegau a
chyffuriau newydd.
58.Yn sgil y pwysau ar gostau, ar
ddechrau blwyddyn ariannol 2012-13 mae’r Byrddau
Iechyd Lleol yn dweud bod angen gwneud arbedion o tua £315
miliwn er mwyn mantoli’r cyfrifon. Er mwyn mynd i’r
afael â’r bwlch, rhaid i bob Bwrdd Iechyd Lleol baratoi
cynlluniau arbedion manwl er mwyn lliniaru effeithiau’r
pwysau a nodwyd. Rhaid i bob cynllun nodi’r camau rheoli
allweddol fesul pob categori arbedion, a bydd rheolwyr yn craffu
arno’n drylwyr.
59.Rwy’n cynnal cyfarfodydd
rheolaidd â Chadeiryddion a Phrif Weithredwyr Byrddau Iechyd
Lleol, gan drafod materion cyflenwi a nodi’n glir beth yw fy
nisgwyliadau. Hefyd, mae’r Cyfarwyddwr Cyffredinol yn
cyfarfod y Prif Weithredwyr bob mis ac yn adolygu’r
cyflawniadau yn erbyn yr holl feysydd blaenoriaeth – ariannol
ac eraill. Mae’r Cyfarwyddwr Cyffredinol yn ailadrodd fy
nisgwyliadau ar gyflawni targedau erbyn diwedd y flwyddyn i’r
Prif Weithredwyr.
Prosiectau cyfalaf
60.£257 miliwn yw ein
dyraniad cyfalaf ar gyfer 2012/13 , ac mae’r mwyafrif helaeth
ohono’n cael ei wario ar gynlluniau dan gontract ac ar
safleoedd. Ers mis Medi 2011, mae sawl cynllun ychwanegol wedi
dechrau ar safleoedd, yn cynnwys:
·
Ysbyty Plant
Cymru,
·
ailddatblygu Ysbyty
Brenhinol Caerdydd,
·
newid cerbydau
ambiwlans bob blwyddyn a’r Depo Ymbaratoi yn Sir y
Fflint,
·
Ailwampio’r
Gwasanaeth Aelodau Artiffisial a Chyfarpar a’r adran
ddamweiniau ac achosion brys yn Nhreforys a rhai wardiau yn
Singleton,
·
uwchraddio’r
gwasanaethau dialysis arennol yn y Trallwng,
·
uwchraddio’r
seilwaith yn Ysbyty Brenhinol Gwent ac Ysbyty Neville
Hall
·
ailddatblygu’r
prif ysbyty gan gynnwys theatrau llawdriniaethau yn Ysbyty Glan
Clwyd.
61.Mae’r cynlluniau hyn yn
werth £190 miliwn i gyd. Mae’r Byrddau ac
Ymddiriedolaethau Iechyd yn datblygu cynigion ar gyfer y
dyfodol.
Cynllun recriwtio
meddygon
62.Er nad oes problemau staffio meddygol yng Nghymru yn
gyffredinol, rwy’n cydnabod bod yna anawsterau recriwtio
difrifol mewn rhai arbenigeddau, graddau penodol ac ardaloedd
daearyddol oherwydd:
·
prinder meddygon mewn arbenigeddau penodol ledled y DU, fel
adrannau brys a damweiniau, pediatreg a seiciatreg
·
llai o feddygon o’r tu allan i Ewrop i lenwi swyddi oherwydd
rheolau mewnfudo newydd, sydd wedi dwysáu trafferthion
recriwtio
·
nid yw rhai rhannau o Gymru erioed wedi bod yn llefydd poblogaidd i
hyfforddi oherwydd materion hygyrchedd a gwledig.
63.Rydym wedi cymryd sawl cam i fynd i’r afael â hyn.
Ar 23 Ebrill, lansiwyd ail gam yr Ymgyrch Recriwtio Meddygol gennyf
fi a’r Prif Weinidog. Roedd y digwyddiad yn canolbwyntio ar
arloesi, buddsoddi, hyrwyddo Cymru fel lle da i fyw a gweithio, a
gweithio mewn partneriaeth a rhannu arferion gorau. Daeth 50 o
feddygon i’r digwyddiad, a manteisiwyd ar y cyfle i drafod a
chael eu barn nhw ar y problemau recriwtio meddygol sy’n
wynebu’r GIG yng Nghymru. Un o’r themâu a gododd
oedd cyfuno hyfforddiant. Mae’r Ddeoniaeth wrthi’n
cyfuno a chysoni nifer o raglenni hyfforddi er mwyn gwella
hyfforddiant o safon a ddylai olygu eu bod yn fwy atyniadol. Mae
elfennau eraill yr ymgyrch yn cynnwys:
·
creu rhwydwaith o hyrwyddwyr meddygon ledled Cymru fel canolbwynt
ar gyfer y cyfryngau lleol wrth hyrwyddo Cymru a’i
llwyddiannau, ac fel pwynt cyswllt cyntaf i rai sy’n ystyried
gweithio yng Nghymru;
·
gwella mynediad i gyfleoedd swyddi ar y we
·
codi proffil Cymru a’r cyfleoedd i feddygon: cawsom gyfle i
gydnabod y meddygon niferus hynny yng Nghymru a enwebwyd gan eu
cymheiriaid neu sefydliadau mewn digwyddiad ar 25 Mehefin.
64.Er mai nod y mesurau hyn yw helpu i lenwi’r swyddi gwag
cyfredol lle bo modd, mae’n hollbwysig cynllunio’r
gweithlu yn effeithiol i sicrhau bod y gweithlu meddygol yn
gynaliadwy ar gyfer y dyfodol. Mae hyn yn bwysig gan fod y farchnad
ar gyfer staff meddygol yn eang iawn, ac yn ymestyn dros weddill
Prydain a thu hwnt.
65.Fel rhan o broses integredig o gynllunio’r gweithlu ar
gyfer GIG Cymru, mae angen i bob Bwrdd/Ymddiriedolaeth nodi’n
fanwl beth yw’r gofynion tybiedig ar gyfer meddygon iau ym
mhob maes arbenigol (yn ogystal â staff eraill) am chwe
blynedd i’r dyfodol, fel bod gan Ddeoniaeth Cymru drosolwg
o’r meddygon iau newydd sydd angen eu hyfforddi yn y dyfodol.
Defnyddir dulliau modelu manwl i gymharu a rhagfynegi’r
cyflenwad yn erbyn y galw am feddygon ymgynghorol newydd eu
hyfforddi yn y dyfodol, ac rydym hefyd yn cysylltu â gwaith
modelu ehangach y DU ynghylch y gweithlu meddygol. Hefyd,
cynhaliwyd cyfarfod cysgodol cyntaf Bwrdd Academaidd Meddygol a
Deintyddol Cymru ar 30 Mai. Y cylch gwaith oedd ystyried datblygu
strategaeth gweithlu gynaliadwy sy’n cyflenwi gweithlu
meddygol i ddiwallu anghenion GIG Cymru yn y dyfodol.
TGCh yn y gwasanaeth
iechyd
66.Mae’r newidiadau i wasanaethau a amlinellir gennyf yn y
rhaglen Law yn Llaw at Iechyd yn dibynnu ar ddefnyddio technoleg
gyfrifiadurol fodern i gefnogi’r dulliau newydd o gyflenwi
gwasanaethau a gofalu’n agosach i’r cartref. Mae
newidiadau yn nhechnoleg rhyngrwyd eisoes yn cynnig cyfleoedd
newydd i wella cyfathrebu rhwng staff GIG a’r cleifion. Mae
pethau’n newid a datblygu’n gyflym iawn, ac mae’n
rhaid i ni gael y cydbwysedd cywir rhwng safoni, sy’n fwy
cost-effeithiol ond cyfyngedig o bosibl, ac arloesi sy’n
gallu bod yn fwy ymatebol ond costus.
67.Er mwyn sicrhau gwerth gorau am arian, nod Rhaglen TGCh GIG
Cymru yw cyfuno’r systemau cyfredol â’r
technolegau digidol newydd. Byddai cysylltu’r ddau
gyda’i gilydd yn cyflwyno system wybodaeth a rennir
sy’n hanfodol i wasanaeth gofal iechyd hollol integredig.
Diolch i’r Rhaglen, mae Cymru’n arwain y blaen o ran
defnyddio technoleg ddigidol er mwyn rhoi gofal gwell i
gleifion.
68.Er bod GIG Cymru wedi hen arfer â defnyddio
cyfrifiaduron i gefnogi gofal, systemau unigol oedd y rhan fwyaf
ohonynt gyda’r holl wybodaeth werthfawr wedi’u cloi
mewn ‘seilos’. Mae’r un sefyllfa’n
berthnasol i systemau cyfrifiadurol llywodraeth leol a gofal
cymdeithasol, sy’n eu rhwystro rhag rhannu gwybodaeth â
sefydliadau eraill. Rydym eisoes wedi cymryd camau sylweddol i
symleiddio ein systemau cyfrifiadurol ac rydym bellach yn cyflwyno
systemau cenedlaethol sy’n cwmpasu system archebu cleifion,
labordai patholeg a radioleg, gan gynnwys archebu profion a rhannu
canlyniadau pelydr X. Gallwn hefyd rannu gwybodaeth am gleifion yn
ddiogel rhwng gofal sylfaenol ac eilaidd, ac rydym bellach wedi
cytuno i gyflwyno manyleb gyffredin ar gyfer holl systemau
cyfrifiadurol gofal cymdeithasol. Cafwyd cynnydd diolch i
gydweithio rhwng staff clinigol a gwybodeg.
69.Mae angen adeiladu ar y sylfeini hyn a chymryd pellach i wneud y
defnydd gorau o’r sgiliau TGCh arbenigol prin, a
sicrhau’r gwerth gorau am arian. O gofio’r pwysau ar
gyllidebau cyfalaf, nid wyf yn disgwyl gweld rhagor o wariant ar
systemau TGCh lleol. Yr unig ffordd o sicrhau gwerth am arian yw
cydgasglu er mwyn cynyddu ein trosoledd masnachol.
70.Bydd angen datblygu swyddogaeth rheoli cydwasanaeth cenedlaethol
cyffredin ac integreiddio pellach er mwyn cyflwyno gwasanaethau
TGCh cenedlaethol, gyda’r Byrddau Iechyd ac Awdurdodau Lleol
yn cydweithio’n lleol a rhanbarthol. Mae Bwrdd Iechyd Powys
wedi arwain y blaen yn hyn o beth ar ôl cyfuno’i adran
TGCh ag adran gyfatebol awdurdod lleol Powys. Mae Bwrdd Iechyd Cwm
Taf ac awdurdod lleol Rhondda Cynon Taf hefyd yn ystyried y
posibilrwydd o greu gwasanaeth a rennir. Byddaf yn annog pob Bwrdd
Iechyd i chwilio am bartneriaid a datblygu cynlluniau tebyg dros y
flwyddyn i ddod, a sicrhau bod datblygiad proffesiynol staff TGCh
yn cael mwy o flaenoriaeth yn y dyfodol.
Gwasanaeth Ambiwlans
71.Mae’n braf nodi bod perfformiad wedi gwella mewn perthynas
â’r targed o 65% a bennwyd ar gyfer ymateb i achosion o
fewn wyth munud. 68% oedd y ffigur erbyn diwedd y flwyddyn, ac
roedd yn uwch na 65% mewn deg mis o’r flwyddyn 2011-12.
Mae trosglwyddo cleifion yn ddiogel ac effeithlon rhwng criwiau
ambiwlans a staff yr adran frys yn flaenoriaeth allweddol o hyd, ac
rydym yn cydnabod pwysigrwydd sicrhau bod cleifion yn cael eu gweld
a’u trin mewn da bryd a’r effaith y gall oedi gormodol
ei chael ar ymateb i alwadau brys.
72.Er mwyn bodloni ein hymrwymiad i wella amseroedd ymateb, yn
enwedig ar gyfer cleifion sy’n dioddef strôc, trawiad
ar y galon a thrawma mawr, mae Ymddiriedolaeth Gwasanaeth Ambiwlans
Cymru (Ymddiriedolaeth Ambiwlans) wedi cyflwyno model ymateb
clinigol newydd sy’n canolbwyntio ar ddarparu gwasanaethau
clinigol priodol o’r radd flaenaf sy’n seiliedig ar
anghenion clinigol cleifion. Y nod yw darparu’r gwasanaeth
cywir gyda’r gofal cywir, yn y lle iawn ar yr amser iawn gan
glinigydd â’r sgiliau cywir. Cytunwyd ar dargedau
mewnol gyda’r Ymddiriedolaeth Ambiwlans ar gyfer ymateb i
achosion o ataliad ar y galon o fewn pedair munud, a throsglwyddo
95% o gleifion wedi’u categoreiddio fel galwadau Coch 1
(ataliad ar y galon, strôc, trawma mawr) i staff yr Adran
Frys cyn pen chwarter awr.
73.Mae’r Ymddiriedolaeth Ambiwlans wedi sefydlu tîm
prosiect er mwyn sicrhau bod y broses o drosglwyddo i system ymateb
glinigol yn mynd rhagddi’n ddidrafferth ac mae fy swyddogion
yn cysylltu â’r Ymddiriedolaeth Ambiwlans bob wythnos i
sicrhau cynnydd wrth gyflwyno.
Ymchwil a
datblygu
- Fe wnaethom bwysleisio ein
hymrwymiad i ymchwil ac arloesi ym maes iechyd a gofal cymdeithasol
mewn Cyfarfod Llawn ar 1 Mai 2012. Mae fy swyddogion yn y Sefydliad
Cenedlaethol ar gyfer Ymchwil Gofal Cymdeithasol ac Iechyd (NISCHR)
yn parhau i weithredu rhaglen waith sy’n cefnogi rhagoriaeth
ac yn meithrin gallu mewn ymchwil ac arloesedd ym maes iechyd a
gofal cymdeithasol, gan gynhyrchu canfyddiadau ac arian a fydd yn
gwella iechyd, lles a chyfoeth pobl Cymru.
- Cafwyd cynnydd sylweddol yn
ddiweddar. Mae’r Ganolfan a’r Unedau Ymchwil
Biomeddygol, a ariannwyd gennym y llynedd, eisoes wedi cyhoeddi
portffolio cyfunedig o 61 o brosiectau a chyfanswm grantiau o dros
£9 miliwn, ac rydym eisoes yn recriwtio cleifion.
- Mae Portffolio
Ymchwil Clinigol yr NISCHR yn dal i gynyddu, ac wedi dyblu
mewn maint yn y tair blynedd diwethaf. Ym mis Mawrth 2012, roedd yn
cynnwys 759 astudiaeth, gyda 172 ohonynt wedi’u harwain gan
ymchwilwyr Cymreig. Roedd cyfanswm yr astudiaethau dan law
ymchwilwyr Cymreig yn werth £69.58 miliwn. Mae Canolfan
Ymchwil Clinigol NISCHR yn helpu i gyflwyno astudiaethau
portffolio, ac mae’n cyflogi 186 o staff
(130.51 cyfwerth ag amser llawn) ar hyn o bryd. Yn 2011-12, cafodd
12,774 o bobl eu recriwtio ar gyfer astudiaethau portffolio ymchwil
clinigol yng Nghymru. Rhwng Ebrill 2011 a Mawrth 2012, bu
staff y Ganolfan Ymchwil Clinigol yn gwneud gwaith cyn-sgrinio,
sgrinio, atgyfeirio, recriwtio neu waith dilynol gyda 260,000 o
gleifion.
- Mae’r NISCHR
yn parhau i gynnig cynlluniau ariannu ymchwil cystadleuol.
Ers 2007, dyfarnwyd
144 o grantiau a adolygwyd gan gymheiriaid ar draws ei raglenni
cystadleuol, gwerth £14.8 miliwn i gyd. Yn 2011-12,
cyflwynodd yr NISCHR 13 o ddyfarniadau Cymrodoriaeth newydd (8 ym
maes iechyd 5 ym maes gofal cymdeithasol) gwerth £2
filiwn. Mae’r NISCHR yn parhau i fuddsoddi yn
rhaglenni’r DU sydd o fudd i Gymru, a gwaith sy’n
gwella arloesedd yn y GIG a gofal cymdeithasol. Er
enghraifft, yn 2011-12, lansiodd yr NISCHR gynllun newydd
‘Prawf o gydsyniad’ o’r enw “Invent”
a buddsoddi yn rhaglen “Invention for Innovation
(I4I)” yn Lloegr.
- O ran ymchwil
gofal cymdeithasol, mae’r NISCHR wedi ariannu
Cydweithrediad
Ymchwil Academaidd Gofal Cymdeithasol Cymru Gyfan
(sy’n cynnwys
prifysgolion Caerdydd, Bangor, Abertawe, Glyndŵr, Casnewydd a
Metropolitan Caerdydd) er mwyn archwilio i ddulliau amgen o
feithrin gallu mewn ymchwil a datblygu ym maes gofal
cymdeithasol.
- Mae Rhaglen Cydweithredu
Academaidd ym maes Gwyddorau Iechyd yr NISCHR yn parhau i sefydlu
rhaglenni newydd er mwyn cryfhau’r maes ymchwil clinigol y
GIG a gwella dulliau cydweithio rhwng y GIG, Sefydliadau Addysg
Uwch a
diwydiant. Cafodd Proses Cydgysylltu
Caniatâd yr NISCHR ei lansio ym mis Gorffennaf 2011, gan
symleiddio’r system o gael caniatâd ar gyfer ymchwil a
datblygu’r GIG ledled Cymru. Mae data perfformiad yn
dangos mai 30 diwrnod ar gyfartaledd yw’r amserlen o ran cael
caniatâd y GIG ar gyfer astudiaethau ymchwil yng Nghymru. Mae
hyn yn well na tharged y DU o sicrhau bod pob astudiaeth yn derbyn
sêl bendith y GIG o fewn 40 diwrnod.
-
Yn
bwysicach fyth, o bosibl, mae’r NISCHR wedi datblygu a
dechrau gweithredu’r dasg o ad-drefnu trefniadau ariannu
ymchwil a datblygu’r GIG gan ddefnyddio fformiwla ar sail
gweithgareddau i sicrhau bod arian yn dilyn ymchwil.
Mae dyraniadau
2012-13 yn adlewyrchu’r fformiwla newydd hon, ac mae’r
metrigau perfformiad newydd bellach ar waith.
- Rydym yn parhau i fod yn brysur.
Yn 2012-13, byddwn yn lansio a gweithredu Cyfadran NISCHR newydd,
yn galw am brosiectau dan gynllun INVENT, yn cyflwyno cynllun
Research for Patient Benefit sy’n canolbwyntio ar y GIG, ac
yn lansio cyfleoedd ariannu newydd ar gyfer ymchwil gofal
cymdeithasol. Mae’r NISCHR yn gweithio o fewn Adran y Prif
Wyddonydd er mwyn helpu i fodloni’r Her Iechyd a osodwyd gan
agenda strategol Gwyddoniaeth i Gymru.